Wielu osobom wydaje się, że nielojalność jednego z małżonków automatycznie przesądza o jego wyłącznej odpowiedzialności za rozpad związku. Jednak prawo rodzinne w Polsce i orzecznictwo sądów pokazują, że rzeczywistość bywa znacznie bardziej złożona. W procesie rozwodowym pod uwagę brane są wszystkie okoliczności rozpadu pożycia, a nie tylko jedno konkretne zdarzenie.
📌 Czy sąd zawsze orzeka o winie?
Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, sąd ma obowiązek określenia winy, jeśli choć jedna ze stron tego żąda. Tylko w przypadku zgodnego wniosku obojga małżonków możliwe jest orzeczenie rozwodu bez wskazywania winy. W przeciwnym razie sąd musi ustalić, kto i w jakim stopniu przyczynił się do trwałego i zupełnego rozpadu pożycia.
Możliwe są trzy rozstrzygnięcia:
-
wyłączna odpowiedzialność jednego z małżonków,
-
odpowiedzialność obojga,
-
brak winy (tylko jeśli strony o to wspólnie wnoszą).
Chociaż nielojalność w związku jest poważnym naruszeniem, sąd może uznać, że druga strona również miała wpływ na rozpad małżeństwa – np. poprzez brak zaangażowania, chłód emocjonalny czy ignorowanie potrzeb drugiej osoby.
⚖️ Winy się nie waży – liczy się całokształt
Sądy, w tym Sąd Najwyższy, wielokrotnie podkreślały, że odpowiedzialność za rozkład małżeństwa nie jest porównywana w skali. Nie istnieje podział na "mniejszą" i "większą" winę – jeśli oboje małżonkowie złamali swoje obowiązki, nawet w różnym stopniu, sąd może orzec współodpowiedzialność.
Dla przykładu: jeśli mąż nawiązał relację poza związkiem, ale przez wiele miesięcy był ignorowany i poniżany, sąd może uznać, że każda ze stron miała swój udział w rozpadzie związku.
💬 Odpowiedź też ma znaczenie
Zachowanie drugiego małżonka w reakcji na trudną sytuację również podlega ocenie. Jeśli np. jedna ze stron wywołuje napięcia lub podważa godność partnera, a druga odpowiada nadmiernie emocjonalnie lub impulsywnie, sąd może uznać, że obie osoby przekroczyły społecznie akceptowalne granice.
W orzecznictwie wskazuje się, że nawet reakcje motywowane krzywdą nie mogą naruszać norm współżycia społecznego. Liczy się nie tylko, co się wydarzyło, ale jak obie strony na to zareagowały.
🧾 Skutki prawne orzeczenia o winie
Ustalenie winy może mieć realne konsekwencje prawne, w szczególności:
-
Strona niewinna może nie wyrazić zgody na rozwód, jeśli występuje o niego strona wyłącznie odpowiedzialna.
-
Małżonek, który nie przyczynił się do rozpadu związku, może mieć prawo do świadczeń alimentacyjnych, jeśli jego sytuacja materialna uległa pogorszeniu.
-
Wina nie wpływa na podział majątku wspólnego – ten co do zasady następuje w równych częściach.
🧠 Czy warto walczyć o winę?
Rozwód z orzekaniem o winie to procedura, która często wiąże się z wydłużeniem postępowania, koniecznością przedstawiania dowodów i ujawnianiem prywatnych szczegółów życia małżeńskiego. Proces taki może być emocjonalnie obciążający, a jego wynik nie zawsze jest zgodny z oczekiwaniami strony składającej pozew.
Jeśli nie chodzi o uzyskanie alimentów lub zablokowanie rozwodu, warto rozważyć, czy orzekanie o winie rzeczywiście przyniesie korzyści. Czasem lepszym rozwiązaniem jest ugodowe rozstanie, bez eskalowania konfliktu.
✅ Podsumowanie
Nawet jeśli czujesz się pokrzywdzony w małżeństwie, nie oznacza to automatycznie, że sąd uzna twoją stronę za niewinną. Analiza relacji małżeńskiej przez sąd uwzględnia całość sytuacji, a nie tylko jedno zdarzenie. Z tego powodu rozwód z orzekaniem o winie bywa nieprzewidywalny i nie zawsze warto go traktować jako sposób na uzyskanie przewagi.