Wraz z przyjęciem 10. pakietu deregulacji przez Radę Ministrów, w polskim systemie edukacji szykują się istotne zmiany. Nowelizacje obejmują nie tylko uproszczenie zasad zatrudniania w przedszkolach i szkołach, ale też nowe świadczenia i ochronę pracy nauczycieli. Zmiany wprowadzone przez Ministerstwo Edukacji Narodowej mają wejść w życie już od września 2025 r.
Zatrudnianie w przedszkolach – już nie tylko dla nauczycieli
Jedną z kluczowych zmian jest możliwość zatrudniania w przedszkolach osób, które nie posiadają formalnego wykształcenia pedagogicznego. Dotąd osoby niebędące nauczycielami mogły prowadzić jedynie zajęcia rozwijające zainteresowania dzieci. Teraz będą mogły również realizować podstawę programową.
Jakie warunki trzeba spełnić?
Zatrudnienie osoby bez kwalifikacji nauczycielskich będzie możliwe, jeżeli:
-
sytuacja uzasadnia taki wybór (np. brak dostępnych nauczycieli),
-
zgodę wyrazi kurator oświaty,
-
dyrektor przedszkola uzna, że kandydat posiada odpowiednie przygotowanie.
Nowe przepisy obejmą zarówno placówki publiczne, jak i prywatne, co może pomóc w zapełnieniu ok. 1000 wakatów nauczycieli wychowania przedszkolnego.
Szkoły prywatne z większą elastycznością przy zatrudnianiu specjalistów
W drugim obszarze zmian przewidziano ułatwienia w zatrudnianiu nauczycieli specjalistów (np. pedagogów, psychologów) w szkołach i placówkach niepublicznych. Obecnie, jeśli specjalista nie jest zatrudniony na etacie, może pracować tylko 4 godziny tygodniowo. Po zmianie limit zostanie zwiększony do 9 godzin tygodniowo.
Bezpieczeństwo uczniów nadal priorytetem
Osoba chcąca pracować w takiej roli musi spełniać konkretne wymogi:
-
brak postępowań karnych lub dyscyplinarnych,
-
brak prawomocnych wyroków za przestępstwa,
-
posiadanie odpowiednich kwalifikacji zawodowych.
Ten przepis będzie obowiązywał tymczasowo do końca sierpnia 2027 r., a jego skutki mają zostać ocenione przed ewentualnym przedłużeniem.
Karta nauczyciela — podwyżki, nowe odprawy i ochrona etatów
Największe zmiany dotyczą jednak Karty nauczyciela, która zostanie zaktualizowana w ramach osobnej nowelizacji. Zmiany mają obowiązywać od 1 września 2025 r. i obejmują zarówno wynagrodzenia, jak i zasady zatrudnienia.
Najważniejsze modyfikacje:
-
Wyższe nagrody jubileuszowe:
-
40 lat pracy – wzrost z 250% do 300% pensji miesięcznej,
-
nowość: nagroda za 45 lat – aż cztery pensje miesięczne.
-
-
Zwiększone odprawy emerytalne i rentowe:
-
2 miesiące wynagrodzenia po 10 latach pracy,
-
3 miesiące po 15 latach,
-
6 miesięcy po 20 latach.
-
-
Nadgodziny tylko za faktycznie przepracowane godziny dydaktyczne, z pewnymi wyjątkami (np. w razie zastępstw).
-
Nauczyciele nie będą mogli być zwolnieni, jeśli brakuje im mniej niż cztery lata do wieku emerytalnego, chyba że wystąpią szczególne okoliczności.
-
Urlop zdrowotny dla osób rok przed emeryturą będzie możliwy w celu leczenia lub rehabilitacji uzdrowiskowej.
Dlaczego to ważne dla dyrektorów szkół?
Nowe przepisy zwiększają elastyczność dyrektorów w zatrudnianiu kadry, szczególnie w sytuacji braków nauczycieli. Ułatwienia te mogą pomóc placówkom w utrzymaniu ciągłości zajęć i realizacji podstawy programowej, a jednocześnie chronić prawa już zatrudnionej kadry.
Kiedy zmiany wejdą w życie?
Większość zmian ma zacząć obowiązywać po 14 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, z wyjątkiem nowelizacji Karty nauczyciela, która została zaplanowana na 1 września 2025 r..
Podsumowanie
Dziesiąty pakiet deregulacji to wyraźny sygnał, że polski system edukacji potrzebuje bardziej elastycznych rozwiązań kadrowych i większego wsparcia dla nauczycieli. Rządowe zmiany odpowiadają na bieżące problemy rynku pracy w oświacie, jednocześnie oferując nowe mechanizmy ochrony zatrudnienia i zwiększenia atrakcyjności zawodu nauczyciela.