Rząd zapowiedział gruntowną reformę zasad dziedziczenia mieszkań komunalnych. Obecny system, który umożliwia automatyczne „wchodzenie” w umowy najmu po zmarłych najemcach, ma zostać zlikwidowany lub poważnie ograniczony. Celem jest przywrócenie sprawiedliwości społecznej i skierowanie zasobów mieszkaniowych do osób, które rzeczywiście ich potrzebują.
🔹 Co mówi obecne prawo?
Zgodnie z art. 691 Kodeksu cywilnego, w przypadku śmierci głównego najemcy lokalu mieszkalnego (w tym komunalnego), stosunek najmu mogą kontynuować:
-
małżonek,
-
dzieci (własne i przysposobione),
-
inni domownicy objęci obowiązkiem alimentacyjnym,
-
osoba pozostająca we wspólnym pożyciu (czyli partner życiowy).
Warunkiem jest wspólne zamieszkiwanie w tym lokalu w chwili śmierci najemcy. Przejście praw do najmu następuje automatycznie – bez oceny sytuacji majątkowej czy dochodowej osoby, która pozostaje w mieszkaniu.
🔹 Co planuje rząd?
Według zapowiedzi Ministerstwa Rozwoju i Technologii, obecny model zostanie zastąpiony weryfikacją dochodową i majątkową. Automatyczne wejście w umowę najmu – na podstawie powiązań rodzinnych czy faktycznego wspólnego zamieszkania – ma odejść do przeszłości.
Jak tłumaczy wiceminister rozwoju Tomasz Lewandowski, obecna praktyka jest niesprawiedliwa:
„Nie powinno być tak, że ktoś zarabiający kilkadziesiąt tysięcy złotych miesięcznie korzysta z mieszkania przeznaczonego dla najuboższych” – powiedział 17 lipca 2025 r. podczas wystąpienia w Senacie.
W innym miejscu dodał:
„Możesz zarabiać 100 tysięcy złotych miesięcznie i wejść automatycznie w umowę najmu lokalu komunalnego, nie mając do niego żadnego prawa z punktu widzenia celu tej instytucji. Uważamy, że to po prostu niesprawiedliwe”.
🔹 Nowe uprawnienia dla gmin
Planowane zmiany przewidują, że gminy otrzymają prawo do oceny sytuacji osoby zamieszkującej lokal po zmarłym najemcy. Będzie można sprawdzić:
-
czy dana osoba posiada inne mieszkanie (szczególnie w tej samej miejscowości),
-
czy jej dochody nie przekraczają określonego progu (progi mają być określone w przepisach wykonawczych).
W przypadku niespełnienia kryteriów socjalnych, gmina będzie mogła odmówić podpisania nowej umowy najmu.
🔹 Koniec z „dziedziczeniem” komunalnych przywilejów
Nowe regulacje mają zakończyć wieloletnią praktykę traktowania mieszkań komunalnych jak dziedzicznej własności. Mieszkania komunalne nie są własnością prywatną, lecz częścią zasobu publicznego – i jako takie powinny być przyznawane według kryteriów potrzeb, a nie pokrewieństwa.
Reforma ma także usprawnić rotację lokali. Obecnie wiele osób ubiegających się o mieszkanie komunalne czeka latami, podczas gdy część lokali pozostaje w rękach osób zamożnych lub posiadających inne nieruchomości.
🔹 Co z art. 691 Kodeksu cywilnego?
Na razie nie wiadomo, czy rząd planuje zmienić treść art. 691 Kodeksu cywilnego, czy też ograniczyć jego zastosowanie tylko do najmu w sektorze prywatnym. Niewykluczone, że przepis pozostanie w kodeksie, ale zostanie wyłączony z zastosowania w przypadku lokali należących do gminy.
🔹 Etap legislacyjny
Na dzień 29 lipca 2025 roku, projekt ustawy nie został jeszcze opublikowany, ale – zgodnie z zapowiedziami ministerstwa – trafi wkrótce do wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów. Oznacza to, że rząd planuje poddać projekt konsultacjom publicznym i dalszym pracom legislacyjnym jeszcze w 2025 roku.
🎯 Cel reformy: lepsze wykorzystanie zasobów
Zmiana przepisów ma na celu:
-
zwiększenie sprawiedliwości społecznej,
-
ograniczenie nadużyć systemowych,
-
przekierowanie wsparcia do najbardziej potrzebujących rodzin,
-
ułatwienie zarządzania zasobem mieszkaniowym przez gminy.
Jeśli nowelizacja wejdzie w życie, osoby mieszkające z bliskimi w lokalach komunalnych nie będą już automatycznie przejmować najmu po ich śmierci. Zamiast tego czeka je procedura weryfikacyjna – a w przypadku przekroczenia progów – konieczność opuszczenia lokalu.
🏁 Co dalej?
Wprowadzenie tych przepisów oznaczałoby istotne zmiany dla tysięcy rodzin w Polsce. Reforma, choć kontrowersyjna, jest od lat postulowana przez część samorządów, które skarżyły się na blokowanie rotacji w mieszkaniach komunalnych. Teraz wszystko wskazuje na to, że zmiany są coraz bliżej – i mogą wejść w życie już w 2026 roku.