Czy gotówka w Polsce potrzebuje specjalnej ochrony? Coraz częściej mówi się o jej stopniowym wypieraniu przez płatności elektroniczne, aplikacje mobilne i karty. Tymczasem Koalicja dla Gotówki przekonuje, że tradycyjny pieniądz wciąż jest niezbędny – zarówno dla konsumentów, jak i przedsiębiorców. Właśnie dlatego do Kancelarii Prezydenta trafiły dwa projekty ustaw.
Dzień Płacenia Gotówką i symboliczny ruch
Data przekazania projektów ustaw nie była przypadkowa – ogłoszono to tuż przed obchodzonym 16 sierpnia Dniem Płacenia Gotówką. Jak podkreśla Rafał Górski z Instytutu Spraw Obywatelskich, inicjatywa ma również wymiar symboliczny:
– Gotówka to wolność wyboru, niezależność i prywatność. Polacy są coraz bardziej zaniepokojeni ograniczaniem jej dostępności – stwierdził.
Według przedstawicieli Koalicji, fizyczny pieniądz to także gwarancja bezpieczeństwa w sytuacjach kryzysowych, np. w razie awarii systemów bankowych czy cyberataków.
Pierwszy projekt: wyższy limit transakcji między firmami
Obecnie przedsiębiorcy mogą regulować między sobą należności gotówką do kwoty 15 tys. zł. Po jej przekroczeniu płatność musi zostać dokonana bezgotówkowo. Koalicja dla Gotówki proponuje podniesienie tego limitu do równowartości 10 tys. euro (ok. 42,5 tys. zł).
Aleksandra Wróbel ze Związku Przedsiębiorców i Pracodawców podkreśla, że obecny niski próg szczególnie uderza w mikro- i małe firmy, a jednocześnie nie wynika z żadnych unijnych regulacji. Jej zdaniem, to niepotrzebne ograniczenie swobody gospodarczej, które dodatkowo nie było korygowane od ośmiu lat, mimo inflacji.
Drugi projekt: gotówka w parkomatach obowiązkowa
Drugi złożony projekt dotyczy codziennych sytuacji kierowców. Zakłada on obowiązek akceptowania płatności gotówką w parkomatach. Obecnie w wielu miastach urządzenia te przyjmują wyłącznie płatności kartą lub aplikacją, co bywa kłopotliwe dla osób, które wolą lub muszą korzystać z banknotów i monet.
Jak wyjaśnia Aleksander Pawlak z Warsaw Enterprise Institute, wprowadzenie takiego obowiązku zwiększyłoby dostępność usług publicznych dla wszystkich obywateli, niezależnie od ich preferencji czy umiejętności obsługi technologii.
Siedem argumentów za gotówką
Koalicja dla Gotówki, powołana w styczniu 2025 roku, przedstawiła siedem kluczowych powodów, dla których – jej zdaniem – warto chronić tradycyjne płatności:
-
Anonimowość – brak konieczności ujawniania danych przy transakcji.
-
Ochrona osób wykluczonych finansowo – m.in. seniorów i mieszkańców terenów z ograniczonym dostępem do bankowości.
-
Łatwiejsza kontrola wydatków – fizyczny pieniądz pozwala lepiej zarządzać budżetem domowym.
-
Wsparcie dla polskich firm – gotówka ułatwia prowadzenie biznesu małym przedsiębiorcom.
-
Bezpieczeństwo transakcji – brak ryzyka związanego z awarią terminala czy systemu bankowego.
-
Zabezpieczenie polityki pieniężnej NBP – utrzymanie niezależności finansowej państwa.
-
Odporność na cyberataki – w razie kryzysu gotówka może być jedyną dostępną formą płatności.
Gotówka w liczbach – wciąż obecna w portfelach
Mimo postępującej cyfryzacji, dane Narodowego Banku Polskiego pokazują, że gotówka nadal odgrywa dużą rolę w gospodarce. Na koniec lipca 2025 roku wartość banknotów i monet w obiegu wyniosła 438,99 mld zł. Najczęściej spotykanym banknotem był ten o nominale 100 zł (1,55 mld sztuk), a najrzadszym – 500 zł (94,4 mln sztuk).
Co zrobi prezydent?
Na razie nie wiadomo, czy prezydent Karol Nawrocki podejmie inicjatywę ustawodawczą na podstawie złożonych projektów. Koalicja liczy jednak, że propozycje staną się impulsem do szerokiej debaty publicznej na temat przyszłości gotówki w Polsce.
Bez względu na ostateczne decyzje, dyskusja wokół tego tematu pokazuje, że w erze cyfrowych płatności wielu Polaków nadal chce mieć wybór – a nie zostać zmuszonym do korzystania wyłącznie z bezgotówkowych form transakcji.