Po ekscytującym dniu nurkowania na rafie koralowej wielu podróżników z entuzjazmem planuje kolejną przygodę — często jest nią lot samolotem. Ale czy wiesz, że po nurkowaniu należy odczekać określony czas przed wejściem na pokład? To nie jest sugestia — to zasada bezpieczeństwa, której nieprzestrzeganie może skończyć się poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi. Powód? Choroba dekompresyjna, czyli „the bends”.
Co się dzieje z organizmem podczas nurkowania?
Podczas nurkowania pod ciśnieniem wody organizm wchłania zwiększoną ilość azotu z powietrza, które oddychasz (nawet jeśli używasz butli z tlenem, to zazwyczaj jest to mieszanina powietrza, czyli ok. 78% azotu). Azot ten rozpuszcza się w tkankach ciała — szczególnie w mięśniach i stawach.
Im głębiej i dłużej nurkujesz, tym więcej azotu się akumuluje. Organizm potrzebuje czasu, aby go bezpiecznie wydalić poprzez płuca podczas wynurzania się i dalszego przebywania na powierzchni. Jeśli jednak ten proces zostanie zakłócony, np. poprzez nagłą zmianę ciśnienia atmosferycznego w samolocie, może dojść do powstania pęcherzyków azotu w tkankach — a to już bardzo niebezpieczne.
Czym jest choroba dekompresyjna?
Choroba dekompresyjna (DCS, ang. Decompression Sickness), znana również jako „kesonowa” lub „choroba nurków”, to stan, w którym pęcherzyki azotu tworzą się w organizmie zbyt szybko, uszkadzając naczynia krwionośne, tkanki i nerwy. Objawy mogą być łagodne, jak bóle stawów i mięśni, ale również bardzo poważne – paraliż, zaburzenia neurologiczne, a nawet zgon.
Lot samolotem tuż po nurkowaniu zwiększa to ryzyko, ponieważ w kabinie samolotu panuje obniżone ciśnienie — zwykle odpowiadające wysokości 1800–2400 m n.p.m. To przyspiesza uwalnianie azotu z tkanek, co może doprowadzić do gwałtownej dekompresji organizmu.
Ile czasu należy odczekać po nurkowaniu przed lotem?
Organizacje nurkowe, takie jak DAN (Divers Alert Network) czy PADI, jasno określają minimalny czas oczekiwania przed lataniem po nurkowaniu. Czas ten zależy od rodzaju i liczby nurkowań:
✅ Po pojedynczym nurkowaniu bezdekompresyjnym:
Minimum 12 godzin przed lotem.
✅ Po wielu nurkowaniach lub nurkowaniu wielodniowym:
Minimum 18 godzin.
✅ Po nurkowaniu dekompresyjnym (głębokim, wymagającym przystanków dekompresyjnych):
Co najmniej 24 godziny lub więcej – w zależności od stopnia ekspozycji.
Warto zaznaczyć, że są to minimalne wartości, a wielu instruktorów i nurków zaleca odczekanie nawet 24 godzin po każdym nurkowaniu, by mieć całkowitą pewność bezpieczeństwa.
Co się stanie, jeśli zignorujesz ten czas?
Skutki mogą być katastrofalne. Nawet jeśli nie odczuwasz żadnych objawów tuż po locie, choroba dekompresyjna może rozwijać się stopniowo. Wśród jej objawów znajdują się:
-
bóle mięśni i stawów,
-
zawroty głowy i dezorientacja,
-
trudności z oddychaniem,
-
paraliż kończyn,
-
problemy z widzeniem,
-
utrata przytomności.
Leczenie tej choroby odbywa się w komorze hiperbarycznej i może trwać wiele dni, a w ciężkich przypadkach kończy się trwałym kalectwem lub śmiercią.
Latanie po nurkowaniu a loty komercyjne i prywatne
Nie tylko piloci rejsowych samolotów powinni przestrzegać tych zasad. Nawet jeśli lecisz małym samolotem, helikopterem lub korzystasz z lotów widokowych, zmiana ciśnienia może być wystarczająca, by wywołać DCS. To samo dotyczy skoków spadochronowych czy lotów balonem.
Jeśli planujesz intensywny wyjazd nurkowy, zostaw sobie przynajmniej jeden dzień odpoczynku przed wylotem. To świetna okazja, by cieszyć się relaksem, lokalną kuchnią lub zwiedzaniem bezpiecznie – bez ryzyka dla zdrowia.
Co jeszcze warto wiedzieć?
-
Używanie komputera nurkowego z funkcją obliczania „no-fly time” to dobra praktyka — urządzenie samo wskaże, ile czasu musisz odczekać przed lotem.
-
Alkohol, zmęczenie i odwodnienie zwiększają ryzyko DCS – unikaj ich po nurkowaniu, a szczególnie przed lotem.
-
Nawet snorkeling (jeśli bardzo intensywny i głęboki) może mieć wpływ na poziom nasycenia azotem, choć ryzyko jest znacznie mniejsze niż w przypadku nurkowania z butlą.
Podsumowanie: zdrowie zawsze przed pośpiechem
Choć pokusa maksymalnego wykorzystania urlopu jest duża, nie warto ryzykować zdrowia. Odczekanie kilkunastu lub kilkudziesięciu godzin przed lotem po nurkowaniu to zasada, która może uratować życie. Zaplanuj swój powrót do domu z głową — a kolejne wakacje będą równie udane.