W najbliższym czasie szykują się istotne zmiany dotyczące zasad kontrolowania zwolnień lekarskich. Nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych może wprowadzić przełom w działaniach ZUS i pracodawców. Celem zmian jest uszczelnienie systemu, uporządkowanie przepisów oraz lepsze dostosowanie ich do realiów pracy zdalnej i cyfrowego obiegu dokumentów.
Nowe zasady kontroli L4 przez ZUS
Wkrótce wejdą w życie istotne zmiany w sposobie kontrolowania zwolnień lekarskich przez ZUS i pracodawców.
Nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (projekt UD114) ma na celu uporządkowanie dotychczasowych, często nieprecyzyjnych przepisów oraz dostosowanie ich do rzeczywistości cyfrowej i pracy zdalnej.
Projekt ustawy, który został przekazany Radzie Ministrów, zakłada przeniesienie kluczowych regulacji z rozporządzeń do ustawy, co ma zwiększyć transparentność i jednolitość przepisów.
Nowe uprawnienia kontrolerów
Jednym z najważniejszych elementów zmian jest jasne określenie uprawnień kontrolerów.
Kontrolerzy ZUS będą mogli wylegitymować pracownika oraz pozyskiwać informacje nie tylko od niego, lecz także od lekarzy i pracodawców.
Co istotne, po raz pierwszy przepis jasno mówi, że ZUS może weryfikować osoby pobierające świadczenia po ustaniu zatrudnienia – do tej pory było to niejednoznaczne i często podważane.
Koniec z nieuzasadnionym L4
Zmiany dotyczą również pracodawców. Przedsiębiorstwa zatrudniające więcej niż 20 osób będą miały ustawowe prawo do prowadzenia własnych kontroli lub zgłaszania sprawy do ZUS.
Dotyczy to również okresu, w którym firma wypłaca pracownikowi wynagrodzenie chorobowe – dotychczas brakowało w tym zakresie wyraźnych regulacji.
Luka, która pozwalała na unikanie kontroli w pierwszych tygodniach L4, zostanie zamknięta, co może wpłynąć na zmniejszenie liczby nieuzasadnionych absencji.
Pod lupą także zwolnienia opiekuńcze i rehabilitacyjne
Nowelizacja jednoznacznie rozszerza zakres kontroli na różne formy zwolnień, nie tylko chorobowych, ale również opiekuńczych czy związanych ze świadczeniami rehabilitacyjnymi.
ZUS będzie miał prawo sprawdzać, czy osoba przebywająca na zwolnieniu nie wykonuje czynności sprzecznych z celem L4, jak np. podejmowanie pracy zarobkowej. W przypadku zwolnień opiekuńczych, analizowana będzie sytuacja domowa – czy opiekę mógłby sprawować ktoś inny z domowników.
Wyjątek dotyczy dzieci poniżej 2. roku życia – w takich przypadkach ubezpieczony nadal będzie miał pełne prawo do świadczenia.
Obowiązek sporządzania protokołu
Każda przeprowadzona kontrola, niezależnie od jej wyniku, będzie musiała zostać udokumentowana w formie protokołu. Pracownik otrzyma 7 dni na zgłoszenie ewentualnych zastrzeżeń i przedstawienie dodatkowych dowodów.
Ten dokument stanie się kluczową podstawą ewentualnych decyzji o odebraniu prawa do zasiłku, co zwiększy przewidywalność i skuteczność procedur kontrolnych.
Pracodawcy popierają zmiany
Przedstawiciele środowisk biznesowych od lat domagali się uregulowania systemu kontroli L4. – Mamy wiele sygnałów o nadużyciach w wykorzystywaniu zwolnień lekarskich, co generuje koszty dla firm i całego systemu ubezpieczeń społecznych – podkreśla Rober Lisicki z Konfederacji Lewiatan.
Eksperci zaznaczają, że nawet obecne kontrole ZUS wykrywają wiele nieprawidłowości, dlatego potrzebne były przepisy, które pozwolą działać szybciej, sprawniej i skuteczniej.
ZUS przejmuje część obowiązków dużych pracodawców
Dotychczas duże firmy były zmuszone samodzielnie organizować procesy kontrolne, co często wymagało angażowania zewnętrznych podmiotów i wiązało się z dodatkowymi kosztami.
Teraz, dzięki precyzyjnemu określeniu zadań ZUS, firmy zostaną odciążone w zakresie obowiązków kontrolnych, co jest pozytywnie oceniane przez większość organizacji zrzeszających pracodawców.
Co to oznacza dla pracowników?
Zmiany nie są wymierzone w pracowników, lecz mają na celu usprawnienie i ujednolicenie zasad, tak aby system był sprawiedliwy dla wszystkich.
Osoby prawidłowo korzystające ze zwolnień nie mają powodów do obaw – kontrole będą przeprowadzane zgodnie z prawem i w oparciu o jednoznaczne procedury.
Dla tych jednak, którzy próbują wykorzystać L4 w sposób niezgodny z przeznaczeniem, ryzyko konsekwencji finansowych i utraty świadczeń znacząco wzrośnie.
Kiedy nowe przepisy wejdą w życie?
Projekt nowelizacji został przekazany do rozpatrzenia przez Radę Ministrów.
Wejście w życie nowych przepisów może nastąpić w najbliższych miesiącach, jednak konkretna data będzie zależna od przebiegu procesu legislacyjnego.
Warto już teraz zapoznać się z planowanymi zmianami i dostosować polityki kadrowe w firmach, szczególnie tych zatrudniających powyżej 20 osób.