Już wkrótce osoby korzystające z zasiłku opiekuńczego mogą spodziewać się dokładniejszych kontroli ze strony Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Planowana nowelizacja przepisów ma na celu uszczelnienie systemu i wyeliminowanie nadużyć, które od lat generują straty w budżecie państwa. Co się zmieni i na co muszą przygotować się ubezpieczeni?
🔍 ZUS zyska nowe uprawnienia kontrolne
Obecnie, aby uzyskać zasiłek opiekuńczy, należy spełnić kluczowy warunek – brak innej osoby w gospodarstwie domowym, która mogłaby sprawować opiekę nad chorym członkiem rodziny. W praktyce jednak to właśnie ten zapis budzi najwięcej wątpliwości i jest często wykorzystywany do uzyskania świadczenia mimo istnienia realnej możliwości przekazania opieki komuś innemu.
W nowym projekcie ZUS zyska jasne podstawy prawne do weryfikowania tej deklaracji. Urzędnicy będą mogli żądać dodatkowych dokumentów, informacji, a nawet przeprowadzać kontrole w miejscu zamieszkania, by ocenić, czy opieka faktycznie była konieczna i czy nie została powierzona innej osobie.
📄 Kogo ZUS nie uzna za „zdolnego do opieki”?
Choć obecność innych domowników może być przesłanką do odmowy wypłaty świadczenia, projekt nowelizacji zawiera konkretne wyjątki. Osobami, które nie będą brane pod uwagę jako potencjalni opiekunowie, są m.in.:
-
osoby chore lub całkowicie niezdolne do pracy,
-
seniorzy w podeszłym wieku lub niesamodzielni,
-
osoby prowadzące działalność gospodarczą lub rolniczą,
-
osoby odpoczywające po nocnej zmianie.
Dzięki tym wytycznym, sama obecność domownika nie wystarczy, by odebrać komuś prawo do zasiłku – kluczowa będzie realna możliwość sprawowania opieki.
👶 Wyjątek: dzieci do 2. roku życia
Zgodnie z nowymi przepisami, jeden z warunków nie będzie obowiązywać przy opiece nad dzieckiem do ukończenia 2. roku życia. Oznacza to, że niezależnie od liczby domowników, rodzic nadal będzie mógł skorzystać z zasiłku opiekuńczego na chore niemowlę, bez ryzyka odmowy lub kontroli.
💸 Jakie są konsekwencje wykrycia nieprawidłowości?
ZUS już teraz ma możliwość kontrolowania zasadności wypłaty zasiłków, jednak nowelizacja przepisów precyzuje tryb i zakres tych działań. Po wejściu w życie nowych regulacji możliwe będą:
-
cofnięcie wypłaconego świadczenia,
-
odmowa przyznania zasiłku,
-
wezwanie do zwrotu nienależnie pobranych środków.
Do najczęstszych powodów cofnięcia zasiłku należeć będą:
-
zatajenie informacji o obecności osoby zdolnej do opieki,
-
niezgodne z celem wykorzystanie zwolnienia (np. wyjazd na urlop),
-
powierzanie opieki innej osobie niż wskazana we wniosku.
📉 Ile wynosi zasiłek opiekuńczy?
Wysokość świadczenia pozostaje bez zmian – wynosi ono 80% podstawy wymiaru wynagrodzenia, ustalanej na podstawie średniego dochodu z ostatnich 12 miesięcy. Zasiłek przysługuje za każdy dzień opieki, w tym również dni ustawowo wolne od pracy.
🧾 Co dalej z nowelizacją?
Projekt ustawy znajduje się obecnie w fazie konsultacji publicznych. Następnie zostanie przekazany do Sejmu, Senatu i – po zatwierdzeniu – podpisany przez Prezydenta. Zmiany te są elementem szerszej strategii ZUS, mającej na celu uszczelnienie systemu świadczeń i przeciwdziałanie nadużyciom.
✅ Co warto zapamiętać?
-
Zasiłek opiekuńczy będzie ściślej kontrolowany przez ZUS.
-
Obecność innego domownika nie zawsze oznacza odmowę wypłaty – liczy się jego realna zdolność do opieki.
-
Przy opiece nad dzieckiem do 2 lat nie obowiązuje wymóg braku innych opiekunów.
-
Konsekwencje nadużyć będą dotkliwe – od cofnięcia świadczenia po obowiązek zwrotu środków.
-
Nowelizacja jest w toku, ale wszystko wskazuje na to, że wejdzie w życie już w najbliższych miesiącach.