Już od 1 stycznia 2026 roku w życie wejdą przepisy, które znacząco rozszerzą definicję stażu pracy. Nowe regulacje obejmą nie tylko zatrudnienie na podstawie umowy o pracę, ale także inne formy aktywności zawodowej, wcześniej pomijane w przepisach. To dobra wiadomość dla ok. 5 milionów osób, które zyskają dostęp do dłuższego urlopu i innych pracowniczych uprawnień.
Rewolucja w przeliczaniu stażu pracy
Obecnie prawo pracy uznaje głównie zatrudnienie na podstawie umowy o pracę jako składnik stażu pracy. Od stycznia 2026 roku ta definicja zostanie istotnie rozszerzona.
Zgodnie z nowymi przepisami, do stażu doliczać się będzie m.in.:
-
umowy cywilnoprawne – np. zlecenie, o świadczenie usług czy agencyjne,
-
prowadzenie działalności gospodarczej oraz współpraca z osobą samozatrudnioną,
-
praca za granicą, jeśli była legalna i odprowadzano składki społeczne,
-
członkostwo w spółdzielniach rolniczych (np. produkcyjnych czy kółkach rolniczych),
-
zawieszenie działalności gospodarczej w celu opieki nad dzieckiem, o ile opłacano składki ZUS.
To istotna zmiana dla wszystkich, którzy przez lata pracowali „poza etatem” i dotąd nie mogli korzystać w pełni z praw związanych ze stażem pracy.
26 dni urlopu dla większej liczby pracowników
Jednym z najbardziej odczuwalnych efektów nowych przepisów będzie wydłużenie wymiaru urlopu wypoczynkowego. Osoby, które przekroczą 10-letni staż pracy dzięki wliczeniu nowych form aktywności, zyskają 26 dni urlopu rocznie zamiast dotychczasowych 20.
Ale to nie wszystko. Dłuższy staż będzie również brany pod uwagę przy:
-
ustalaniu długości okresu wypowiedzenia,
-
przyznawaniu odpraw pieniężnych (np. przy zwolnieniach grupowych),
-
aplikowaniu na stanowiska wymagające udokumentowanego doświadczenia zawodowego.
To zmiana, która może przełożyć się na realne korzyści finansowe i zawodowe dla wielu pracowników.
Kto zyska najwięcej?
Z nowych zasad najbardziej skorzystają osoby, które:
-
pracowały na własny rachunek przez wiele lat (samozatrudnieni),
-
wykonują usługi w ramach umów cywilnoprawnych,
-
miały przerwy zawodowe związane z wychowywaniem dzieci,
-
pracowały za granicą, ale nie były zatrudnione przez polskie firmy.
Dzięki zmianom, ich wieloletnia aktywność zawodowa zyska formalne uznanie, co dotąd było praktycznie niemożliwe.
Dowody zatrudnienia – co będzie wymagane?
Aby dany okres został doliczony do stażu pracy, niezbędne będą odpowiednie dokumenty potwierdzające opłacanie składek. Najczęściej będą to:
-
zaświadczenia z ZUS,
-
dokumenty księgowe z działalności gospodarczej,
-
umowy i rachunki za zlecenia,
-
potwierdzenia legalnej pracy za granicą (np. z urzędów skarbowych, systemów ubezpieczeń społecznych danego kraju).
W przypadkach spornych, ciężar dowodu spoczywa na pracowniku – to on będzie musiał wykazać, że określony okres był faktycznie przepracowany.
Przepisy obejmą także przeszłość
Co ważne, zmiany będą działać z mocą wsteczną. Oznacza to, że także zakończone już okresy pracy, samozatrudnienia czy pracy za granicą będą mogły zostać wliczone do stażu – o ile zostaną odpowiednio udokumentowane.
To kluczowy zapis, dzięki któremu wielu Polaków może uzyskać prawo do wyższego urlopu czy dłuższych okresów wypowiedzenia, nawet jeśli dziś są zatrudnieni na etacie dopiero od kilku lat.
Czy zmiany wpłyną na emerytury?
Choć nowe przepisy nie odnoszą się bezpośrednio do systemu emerytalnego, to ich skutki mogą pośrednio wpływać na:
-
prawo do emerytury minimalnej – poprzez potwierdzenie długości aktywności zawodowej,
-
obliczanie wysokości emerytury, jeśli dane okresy objęte były składkami.
W przyszłości możliwe są kolejne zmiany, które rozszerzą zależność między stażem a świadczeniami emerytalnymi, szczególnie w kontekście reformy ZUS i demografii.
Projekt już zatwierdzony
Rada Ministrów zatwierdziła projekt zmian przygotowany przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w maju 2025 roku. Celem nowelizacji jest wyrównanie szans wszystkich aktywnych zawodowo, niezależnie od formy zatrudnienia.
Nowe przepisy zakładają, że potwierdzeniem zaliczenia danego okresu do stażu pracy będą dokumenty z ZUS. W przypadku pracy niezarejestrowanej w Polsce, np. za granicą, konieczne będzie przedstawienie innych wiarygodnych dowodów zatrudnienia.