Szykują się poważne zmiany w zasadach przyznawania i kontroli świadczeń opiekuńczych. Nowelizacja przepisów może znacząco wpłynąć na codzienność tysięcy osób korzystających z pomocy ZUS. Co dokładnie planuje instytucja i dlaczego nawet uczciwi świadczeniobiorcy powinni zachować czujność? Sprawdź, co może się zmienić.
ZUS przeprowadzi kontrole bez zapowiedzi?
Zakład Ubezpieczeń Społecznych szykuje duże zmiany w sposobie weryfikacji świadczeń. Już wkrótce pracownicy instytucji będą mogli przeprowadzać niezapowiedziane kontrole w miejscu zamieszkania osób pobierających zasiłki opiekuńcze.
Tak wynika z projektu nowelizacji tzw. ustawy zasiłkowej, który trafił do konsultacji i uzgodnień.
Celem jest uszczelnienie systemu i eliminacja nadużyć, które — według ZUS — stają się coraz powszechniejsze.
Nowe przepisy mogą niepokoić również tych, którzy działają zgodnie z prawem.
Koniec systemu opartego na zaufaniu?
Dotychczas świadczenia opiekuńcze przyznawano na podstawie oświadczenia osoby ubezpieczonej, że sprawuje opiekę nad chorym członkiem rodziny. System ten działał w oparciu o zasadę domniemania prawdziwości deklaracji, a kontrole należały do rzadkości.
Teraz ma się to zmienić. Nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przewiduje, że inspektorzy ZUS będą mogli kontrolować świadczeniobiorców bez uprzedzenia, pojawiając się w miejscu ich zamieszkania.
Czego można się spodziewać podczas kontroli?
Zgodnie z projektowanymi przepisami, inspektor ZUS będzie miał prawo:
-
wejść do mieszkania osoby pobierającej świadczenie,
-
ocenić, czy faktycznie sprawuje ona opiekę nad osobą chorą,
-
sprawdzić, czy w gospodarstwie domowym nie ma innych osób, które mogłyby przejąć obowiązki opiekuńcze.
Kontrole będą odbywać się z poszanowaniem prywatności i zdrowia kontrolowanego, a ich czas ma być ograniczony do minimum koniecznego do ustalenia faktów – tak wynika z zapisów art. 68a ust. 4 projektu ustawy.
Zmiana codzienności wielu świadczeniobiorców
Dla wielu osób pobierających zasiłki opiekuńcze oznacza to zupełnie nowe realia. Dotychczas niezapowiedziane kontrole zdarzały się sporadycznie — teraz mogą stać się normą.
Szczególnie narażeni na wizyty inspektorów będą ci, którzy:
-
pobierają świadczenie przez dłuższy czas,
-
składają częste wnioski o zasiłek,
-
deklarują opiekę nad członkiem rodziny w okresach zwiększonej absencji pracowniczej (np. święta, ferie).
ZUS będzie analizował skład gospodarstwa domowego
Inspektorzy ZUS będą mieli prawo zadawać pytania dotyczące osób mieszkających pod danym adresem. Jeśli okaże się, że w mieszkaniu przebywa ktoś, kto mógłby przejąć opiekę — może to wpłynąć na decyzję o dalszym wypłacaniu świadczenia.
To oznacza, że nawet nieświadome błędy w oświadczeniu lub brak pełnej informacji mogą skutkować wstrzymaniem lub cofnięciem wypłaty zasiłku.
Jeden błąd – realne ryzyko utraty świadczenia
Choć nowe przepisy mają na celu walkę z nadużyciami, nieprzemyślane działania lub niejasności w dokumentacji mogą skutkować negatywnymi konsekwencjami także dla osób uczciwych.
Dlatego ważne jest, by:
-
dokładnie sprawdzać wszystkie dokumenty przed złożeniem wniosku,
-
jasno i zgodnie z prawdą opisywać sytuację domową,
-
informować ZUS o każdej zmianie mającej wpływ na prawo do zasiłku.
Projekt zakłada, że ZUS otrzyma uprawnienia do weryfikacji, czy istniała realna możliwość powierzenia opieki innej osobie. Jeśli ustali, że ktoś inny mógł przejąć te obowiązki, świadczenie może zostać odmówione lub cofnięte.
Czy to krok w stronę większej kontroli społecznej?
Przedstawiciele ZUS zapewniają, że nie chodzi o inwigilację, ale o skuteczniejsze wykrywanie przypadków, w których świadczenia wypłacane są bez podstawy prawnej. Jednak zmiana charakteru relacji między instytucją a ubezpieczonymi może budzić kontrowersje.
W opinii ekspertów, większe uprawnienia kontrolne powinny iść w parze z większą przejrzystością zasad i ochroną praw obywateli, zwłaszcza w tak delikatnej kwestii jak świadczenia opiekuńcze.
Co warto zapamiętać?
- Kontrola bez zapowiedzi stanie się legalna – inspektor ZUS może pojawić się w Twoim domu bez wcześniejszego kontaktu.
- ZUS będzie sprawdzał, kto mieszka w gospodarstwie domowym i czy rzeczywiście istnieje konieczność osobistej opieki.
- Nieprawidłowości mogą skutkować utratą prawa do świadczenia, nawet jeśli nie było złej woli.
- Projekt ustawy nadal jest procedowany, więc zmiany nie weszły jeszcze w życie – warto śledzić rozwój sytuacji na stronie zus.pl
źródło: gov.pl , zasiłek opiekuńczy, superbiz.se.pl