Choć Wigilia 2025 oficjalnie zyskała status dnia wolnego od pracy, nowe przepisy mogą okazać się sporym wyzwaniem dla wielu przedsiębiorców. Państwowa Inspekcja Pracy nie zamierza przymykać oka na uchybienia, a kary mogą sięgnąć nawet 100 tysięcy złotych. Sprawdź, kogo dotyczą nowe regulacje i jakie działania mogą narazić firmę na poważne konsekwencje.
Wolna Wigilia 2025 - uwaga na nowe przepisy
Wigilia oficjalnie dołączyła do grona dni ustawowo wolnych od pracy. Wydaje się, że to dobra wiadomość dla pracowników, jednak dla przedsiębiorców może okazać się pułapką – i to bardzo kosztowną.
Nowe przepisy obowiązujące od 2025 roku jasno określają, kto może, a kto absolutnie nie powinien organizować pracy 24 grudnia. Państwowa Inspekcja Pracy nie pozostawia wątpliwości: za złamanie zakazu można zapłacić nawet 100 000 złotych grzywny.
Wigilia jako dzień ustawowo wolny
Do końca 2024 roku Wigilia była objęta częściowym zakazem handlu – sklepy mogły działać tylko do godziny 14:00. Przepisy te były elementem ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta, której inicjatorem była m.in. NSZZ „Solidarność”.
Od 2025 roku sytuacja uległa znaczącej zmianie – 24 grudnia został formalnie uznany za dzień wolny od pracy w rozumieniu Kodeksu pracy.
To oznacza, że zakaz pracy obejmuje cały dzień, a nie tylko jego część. Pracownicy administracyjni, przemysłowi czy usługowi nie powinni być tego dnia angażowani do obowiązków służbowych, chyba że zachodzą wyjątkowe, ustawowe przesłanki.
"Osobom, dla których 24 grudnia będzie dniem roboczym, pracodawca będzie musiał oddać inny dzień wolny od pracy do końca okresu rozliczeniowego (najczęściej do 31 grudnia)."
Państwowa Inspekcja Pracy ostrzega: kontrole będą bez zapowiedzi
Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) przypomina o obowiązujących przepisach i przestrzega przedsiębiorców przed łamaniem zakazu pracy w Wigilię. Inspektorzy PIP mają szerokie uprawnienia – mogą wejść do firmy o dowolnej porze, sprawdzić dokumentację, rozmawiać z pracownikami oraz legitymować osoby na miejscu.
Każde wykroczenie może zostać ukarane, a wysokość sankcji zależy od skali naruszenia i historii danego podmiotu.
Kara nie dla pracownika, lecz dla pracodawcy
To bardzo ważne: konsekwencje prawne nie spadają na pracowników, nawet jeśli zostali zobowiązani do pracy wbrew przepisom. Odpowiedzialność ponosi pracodawca lub osoba działająca w jego imieniu, np. kierownik sklepu czy menedżer zmiany.
W przypadku wykrycia naruszenia PIP może:
-
Nałożyć mandat karny w wysokości od 1 000 do 5 000 zł,
-
Złożyć wniosek do sądu, jeśli naruszenie było poważne lub notoryczne. W takiej sytuacji sąd może orzec grzywnę w wysokości od 1 000 zł aż do 100 000 zł.
Kiedy sprawa trafia do sądu? Przykładowe scenariusze
Jeśli firma:
-
ignoruje wcześniejsze mandaty,
-
regularnie narusza przepisy,
-
świadomie łamie zakaz pracy,
PIP może skierować sprawę do sądu rejonowego. W postępowaniu sądowym maksymalna kara finansowa wynosi 100 tys. zł i często jest stosowana w przypadku powtarzających się wykroczeń.
Wyjątki od zakazu – kiedy można pracować w Wigilię?
Warto wiedzieć, że prawo przewiduje pewne wyjątki. Działalność może być kontynuowana, jeśli:
-
mieści się w katalogu usług niezbędnych dla życia społecznego (np. szpitale, transport publiczny, służby ratunkowe),
-
pracownik pełni dyżur domowy lub jest na wezwanie,
-
mowa o sektorze ciągłej produkcji, gdzie przerwanie pracy mogłoby narazić firmę na poważne straty lub ryzyko.
Handel detaliczny i inne działalności usługowe nie są objęte tymi wyjątkami, dlatego 24 grudnia sklepy i galerie handlowe powinny być zamknięte.
Jak przygotować firmę na wolną Wigilię?
Dla właścicieli firm ważne jest, aby odpowiednio wcześniej:
-
przeorganizować grafik pracy,
-
poinformować pracowników o zmianach,
-
unikać sytuacji, które mogą zostać zinterpretowane jako obchodzenie prawa.
Warto także skonsultować się z prawnikiem lub specjalistą ds. kadr, by upewnić się, że obowiązki nie naruszają aktualnych przepisów.
Co grozi za inne naruszenia świąteczne?
Poza ustawą o ograniczeniu handlu, Kodeks pracy przewiduje kary również za zmuszanie pracowników do pracy w inne dni ustawowo wolne (np. 25 lub 26 grudnia), bez stosownego uzasadnienia.
W takim przypadku grzywna może wynieść do 30 000 zł, a więc mniej niż przy złamaniu zakazu handlu, ale wciąż dotkliwie. Wigilia, jako dzień wolny na mocy nowelizacji, podlega pod surowszy reżim sankcji – nawet 100 000 zł.
"W tym roku pracownicy skorzystają z nowego dnia ustawowo wolnego – Wigilii Bożego Narodzenia. Za nielegalne zobowiązanie do pracy w tym dniu grozi grzywna do 30 000 zł. Kara może być znacznie wyższa, gdy złamanie prawa dotyczy handlu – grzywna może wtedy sięgać do nawet 100 000 zł."
Podsumowanie: nie ryzykuj w Wigilię – przestrzegaj prawa
Zmiana statusu Wigilii na pełnoprawny dzień wolny od pracy to nie tylko kwestia kalendarza – to realna zmiana obowiązków pracodawców. Nieprzestrzeganie przepisów może kosztować nawet 100 000 zł, dlatego warto działać zgodnie z literą prawa.
Jeśli prowadzisz działalność w handlu lub usługach, upewnij się, że 24 grudnia Twoja firma nie złamie nowych regulacji – w przeciwnym razie konsekwencje mogą być poważne zarówno finansowo, jak i wizerunkowo.
źródło: www.pip.gov.pl