Mama przepisała dom wnukowi, a dzieci zostały z niczym. „Czy możemy żądać zachowku?” — pyta Krystyna [LIST]

Drogie Redakcjo,

Piszę, bo w mojej rodzinie doszło do sytuacji, która podzieliła nas na dobre. Kilka miesięcy temu nasza mama, mająca 82 lata, postanowiła przepisać dom, w którym mieszka od 40 lat, swojemu wnukowi – czyli synowi mojego brata. Zrobiła to w formie darowizny u notariusza. Nie powiedziała mi o tym wcześniej, dowiedziałam się przypadkiem od sąsiadki, gdy ta zapytała, czy to prawda, że „młody przejął dom po babci”.

Nie ukrywam, że bardzo mnie to zabolało. Zawsze byłam z mamą blisko – pomagałam jej w zakupach, sprzątaniu, załatwianiu spraw urzędowych. Brat mieszka za granicą i przyjeżdża najwyżej raz w roku. Kiedy zapytałam mamę, dlaczego to zrobiła, odpowiedziała, że „chce, żeby dom został w rodzinie” i że „wnuk obiecał, że o nią zadba”. Problem w tym, że od czasu podpisania darowizny nikt o nią nie dba. Chłopak wyjechał za pracą, a mama została sama.

Nie chodzi mi o pieniądze, ale o zasady. Uważam, że mama nie powinna pomijać swoich dzieci – mnie i brata – i przekazywać wszystkiego jednej osobie. Zastanawiam się, czy po jej śmierci będziemy mogli żądać zachowku od wnuka, skoro dom formalnie już do niej nie należy. Czy darowizna „za życia” zamyka nam drogę do jakichkolwiek roszczeń?

Nie wiem też, czy można coś zrobić wcześniej, skoro widzę, że mama coraz gorzej radzi sobie sama, a obiecanej pomocy od wnuka nie ma. Czy prawo pozwala jakoś chronić starsze osoby, które przekazują majątek i zostają z niczym?

Z poważaniem,

Krystyna

⚖️ Odpowiedź redakcji:

Mama przepisała dom wnukowi. Czy dzieci mogą żądać zachowku?

Droga Krystyno,

Twoja sytuacja jest bardzo częsta i budzi wiele emocji. W polskim prawie darowizna dokonana za życia rodzica nie pozbawia dzieci prawa do zachowku – pod pewnymi warunkami.

🏠 1. Darowizna wlicza się do masy spadkowej

Zgodnie z Kodeksem cywilnym, jeśli mama przekazała wnukowi dom w formie darowizny, to po jej śmierci ta darowizna będzie wliczana do wartości spadku, od której oblicza się zachowek. Oznacza to, że Ty i Twój brat będziecie mogli domagać się od wnuka zapłaty zachowku, czyli określonej kwoty pieniężnej odpowiadającej części majątku, jaka przypadłaby Wam przy normalnym dziedziczeniu.

💰 2. Ile wynosi zachowek

Zachowek to zazwyczaj połowa udziału ustawowego (a jeśli ktoś jest niezdolny do pracy – ⅔). Przykład: jeśli mama miała dwoje dzieci i przekazała majątek wart 600 tys. zł, każde z Was miałoby prawo do 300 tys. zł, więc zachowek wynosiłby po 150 tys. zł dla każdego.

⏳ 3. Termin i dowody

Roszczenie o zachowek można zgłosić w ciągu 5 lat od śmierci mamy. Warto zachować wszelkie dokumenty potwierdzające darowiznę – akt notarialny, wypisy z księgi wieczystej i ewentualne potwierdzenia, że mama nie otrzymała żadnego świadczenia w zamian.

❤️ 4. Co można zrobić już teraz

Jeśli mama czuje się zaniedbana przez wnuka, może odwołać darowiznę z powodu rażącej niewdzięczności. Wystarczy, że udowodni brak pomocy, kontaktu czy zainteresowania ze strony obdarowanego. W takiej sytuacji dom wróciłby do niej.

📜 Podsumowanie

Tak – po śmierci mamy będziecie mogli domagać się zachowku od wnuka, a jeśli sytuacja jest trudna już teraz, mama może cofnąć darowiznę. Warto działać spokojnie, ale stanowczo – z pomocą prawnika lub mediatora, zanim sprawa trafi do sądu.

Drogie Czytelniczki i Czytelnicy, jeśli borykacie się z podobnymi dylematami lub innymi problemami, które chcielibyście podzielić się z nami, zachęcamy do napisania na adres [email protected].

Gwarantujemy pełną anonimowość i dyskrecję. Pamiętajcie, że dzielenie się swoimi uczuciami i doświadczeniami może być pierwszym krokiem do znalezienia odpowiedzi i wsparcia. Jesteśmy tu dla Was, by słuchać, doradzać i inspirować.