Zmiany, które jeszcze niedawno wydawały się odległe, właśnie stały się faktem. Reforma zwolnień lekarskich została przegłosowana, a nowe przepisy oznaczają zupełnie inne zasady dla pracowników, rodziców i pracodawców.
Nowe kompetencje ZUS od 2026 r. — kluczowa zmiana w systemie
Najbardziej znaczącym elementem przyjętej reformy jest rozszerzenie uprawnień Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Od 1 stycznia 2026 r. kontrolerzy będą mogli sprawdzać nie tylko osoby przebywające na L4, ale także ubezpieczonych korzystających ze świadczeń po zakończeniu pracy.
ZUS uzyska możliwość żądania dokumentacji medycznej od lekarzy oraz placówek, które wystawiły zwolnienie. To zmiana, która dotąd budziła wątpliwości prawne — teraz została wprost wpisana do ustawy.
Kiedy można stracić zasiłek chorobowy? Przepisy mówią to jasno
Nowe regulacje wreszcie precyzują, w jakich sytuacjach pracownik może zostać pozbawiony świadczenia. Cofnięcie zasiłku chorobowego nastąpi, gdy:
-
ubezpieczony wykonuje pracę zarobkową w trakcie L4,
-
podejmuje czynności mogące wydłużyć czas powrotu do zdrowia — np. wyjazd urlopowy, intensywne aktywności fizyczne,
-
lekarz wystawił zwolnienie, ale ZUS uzna, że stan zdrowia nie uzasadnia braku obecności w pracy.
Jednocześnie przepisy dopuszczają pewne wyjątki. Czynności incydentalne — takie, które trzeba wykonać w wyjątkowych okolicznościach — nie będą traktowane jako praca zarobkowa.
Rodzice również pod kontrolą — nowe zasady zwolnień opiekuńczych
Duża część reformy dotyczy rodziców korzystających z zasiłku opiekuńczego. ZUS będzie mógł sprawdzić:
-
czy opieka faktycznie jest sprawowana,
-
czy w domu nie ma innego członka rodziny mogącego przejąć opiekę.
Wyjątek pozostawiono jedynie dla rodziców dzieci poniżej 2. roku życia — w takich przypadkach świadczenie przysługuje bezwarunkowo.
Praca na L4? Tak, ale tylko na określonych zasadach
Reforma wprowadza głośną i szeroko komentowaną możliwość łączenia zwolnienia lekarskiego z pracą u innego pracodawcy. Jest to możliwe, jeżeli:
-
lekarz zaznaczy to w zaświadczeniu,
-
charakter drugiej pracy jest zgodny ze stanem zdrowia,
-
aktywność nie utrudnia powrotu do pełnej sprawności.
Pracownik może wtedy pobierać zarówno wynagrodzenie z drugiej pracy, jak i pełny zasiłek chorobowy.
Protokół po każdej kontroli i tylko 7 dni na reakcję
Nowe prawo wprowadza obowiązek sporządzenia protokołu po każdej kontroli — również tej, która nie wykaże nieprawidłowości. Jest to dokument, na podstawie którego ZUS podejmuje decyzję o wypłacie lub cofnięciu świadczenia.
Pracownik ma 7 dni na zgłoszenie zastrzeżeń i przedstawienie dowodów. To krótszy termin niż wcześniej, co wymaga od ubezpieczonych większej czujności.
Dlaczego wprowadzono zmiany? Statystyki ZUS mówią same za siebie
Reforma jest odpowiedzią na dane opublikowane przez ZUS, z których wynika, że kontrole były prowadzone rzadziej, a kwestionowanie zasadności zwolnień lekarskich spadało.
Od stycznia do września skontrolowano 341,5 tys. osób. Zasiłki cofnięto prawie 22 tysiącom ubezpieczonych, na łączną kwotę 34 mln zł. Według ustawodawców nowe przepisy mają uporządkować system i ograniczyć nadużycia.
Wejście przepisów w życie
Większość zmian zacznie obowiązywać 1 stycznia 2026 r. To oznacza, że pracownicy i pracodawcy mają niewiele czasu na przygotowanie się do nowych zasad.