Wkrótce język polski przejdzie największą od dziesięcioleci korektę zasad pisowni. Zmiany nie tylko zaskoczą purystów językowych, ale też ułatwią życie wielu użytkownikom. Co dokładnie się zmienia i jak wpłynie to na uczniów, maturzystów i codziennych użytkowników języka?
Nowe zasady już od 1 stycznia 2026 roku
Rada Języka Polskiego przy Prezydium PAN ogłosiła wejście w życie obszernej reformy ortografii, która zacznie obowiązywać od 1 stycznia 2026 r.. Reforma ma charakter systemowy i dotyczy kilkunastu różnych aspektów pisowni. Celem zmian jest uproszczenie zasad oraz dostosowanie norm do współczesnego użycia języka.
Co z egzaminami? Ważny komunikat CKE
Reforma wzbudziła obawy wśród uczniów, którzy będą zdawać egzaminy po jej wejściu w życie. Dyrektor Centralnej Komisji Egzaminacyjnej uspokaja:
👉 Od 2026 do 2030 roku na egzaminach będą akceptowane obie formy pisowni – zarówno obecna, jak i nowa.
👉 Od 2031 roku obowiązujące będą wyłącznie nowe zasady ortografii.
To oznacza, że uczniowie i nauczyciele zyskali kilka lat na adaptację do nowych reguł.
Najważniejsze zmiany w pisowni
🏙️ Wielkie litery dla nazw mieszkańców miast i dzielnic
Przykład: Warszawianin, Nowohucianin – dotąd pisane małą literą, teraz obowiązkowo wielką.
🚗 Nazwy marek – również z wielkiej litery
Nawet pojedyncze egzemplarze produktów (np. samochód, laptop) piszemy wielką literą: Ford, iPhone.
🔤 „Nie” z imiesłowami – tylko łącznie
Bez względu na znaczenie, poprawna forma to np. nieprzemyślany, nieczytający – koniec z pisownią rozdzielną.
🧠 Przymiotniki od nazwisk – zawsze małą literą
Nie będzie już wątpliwości: poprawnie piszemy wiersz miłoszowski, koncert chopinowski, filozofia sokratejska – bez wielkiej litery.
✍️ „-by” i spójnik – pisownia rozdzielna
Nowa zasada każe pisać: czy by, gdybym by – rozdzielnie, bez łączenia.
🧩 Cząstki „pół-”, „niby-”, „quasi-” – ujednolicona pisownia
-
Półzabawa, półsen – zawsze łącznie
-
Nibyartysta, quasinaukowiec – również łącznie, chyba że wyraz zaczyna się wielką literą.
📚 Nazwy instytucji, lokali i nagród – wszystkie człony z wielkiej litery
Przykłady:
-
Bar Flisak, Hotel Campanile, Nagroda Pulitzera, Restauracja pod Żaglami. Wyjątek: przyimki, spójniki i zwroty typu „imienia” – te pozostają małą literą.
💬 Wyrażenia dźwiękonaśladowcze – aż trzy wersje poprawne
Wyrażenia takie jak trzask-prask możemy zapisać:
-
z myślnikiem: trzask-prask
-
z przecinkiem: trzask, prask
-
rozdzielnie: trzask prask
🆗 Prefiksy jak „super-”, „eko-”, „wege-” – dowolność zapisu
Możemy pisać zarówno superpomysł, jak i super pomysł, ekożywność albo eko żywność – obie wersje są poprawne.
Cofnięta zmiana: nazwy geograficzne bez zmian
Planowana zmiana dotycząca pisowni takich nazw jak morze Bałtyk czy jezioro Śniardwy została wycofana. Nadal obowiązuje dotychczasowa zasada – pierwszy człon małą literą, drugi wielką.
Wyzwania w szkołach – co z uczniami i nauczycielami?
Wprowadzenie reformy to spore wyzwanie dla szkół.
-
Uczniowie, nauczyciele i rodzice będą przez kilka lat posługiwać się dwoma systemami pisowni.
-
Z czasem nowa ortografia stanie się jednak naturalna – wiele z tych „błędów” i tak już funkcjonuje w codziennym języku.
Po co ta zmiana?
Rada Języka Polskiego argumentuje, że:
-
reforma zmniejszy liczbę błędów językowych,
-
pozwoli skupić się na stylu i treści, a nie na niuansach ortograficznych,
-
przyniesie ujednolicenie i większą przejrzystość języka pisanego.