Czy era darmowych praktyk w Polsce właśnie się kończy? Rząd zaprezentował projekt ustawy, który ma całkowicie odmienić zasady odbywania staży na otwartym rynku pracy. Celem jest nie tylko większa ochrona praw stażystów, ale też wyznaczenie jasnych standardów wynagradzania i organizacji praktyk zawodowych.
Koniec darmowych praktyk absolwenckich
Jedną z najważniejszych zmian, jakie przewiduje projekt, jest likwidacja możliwości odbywania nieodpłatnych praktyk absolwenckich. Ustawa z 2009 r. o praktykach absolwenckich zostanie uchylona, a w jej miejsce pojawi się nowe, bardziej kompleksowe prawo dotyczące staży. Co ważne – każda forma stażu będzie teraz wymagała pisemnej umowy cywilnoprawnej oraz wynagrodzenia.
Płatne staże – minimum 35% przeciętnego wynagrodzenia
Zgodnie z nowymi przepisami, każdemu stażyście będzie przysługiwało co najmniej 35% przeciętnej pensji GUS, czyli w 2025 roku około 3137 zł brutto miesięcznie. Projekt określa również maksymalne wynagrodzenie – do wysokości przeciętnego wynagrodzenia.
To rozwiązanie ma zlikwidować wieloletnią lukę w przepisach, która pozwalała firmom zatrudniać stażystów bez żadnego wynagrodzenia. Jednak część pracodawców już dziś wyraża zaniepokojenie – zwłaszcza firmy z sektora MŚP i z mniejszych miejscowości obawiają się, że nie udźwigną takich kosztów.
Nowe obowiązki dla pracodawców
Nowe prawo przewiduje szereg wymogów dla firm:
-
obowiązek zawarcia pisemnej umowy ze stażystą,
-
opracowanie indywidualnego programu stażu,
-
wyznaczenie opiekuna stażysty,
-
limity liczby stażystów w zależności od liczby pracowników (np. tylko 1 stażysta w firmach jednoosobowych),
-
zakaz przyjmowania na staż osoby, która wcześniej pracowała w firmie w ciągu ostatnich 2 lat,
-
możliwość odbywania stażu w trybie zdalnym.
Firmy będą też musiały zapewnić odpowiednie warunki BHP, szkolenia oraz ubezpieczenie społeczne i wypadkowe dla stażysty.
Czas pracy i dni wolne również pod kontrolą
Projekt ustawy dokładnie reguluje czas pracy stażystów:
-
od 4 do 8 godzin dziennie,
-
średnio 40 godzin tygodniowo,
-
1 dzień płatnego wolnego w miesiącu w pierwszym kwartale stażu,
-
2 dni wolne miesięcznie w kolejnych miesiącach.
To oznacza, że stażyści zyskają nie tylko ochronę finansową, ale również prawa zbliżone do tych, które przysługują pracownikom etatowym.
Kogo nie obejmą nowe przepisy?
Nowe regulacje nie dotyczą:
-
staży organizowanych przez urzędy pracy,
-
praktyk w ramach studiów lub kształcenia formalnego,
-
zawodów regulowanych (np. lekarze, adwokaci, farmaceuci),
-
aplikacji zawodowych, takich jak aplikacja adwokacka.
Te formy kształcenia i staży będą nadal funkcjonować według dotychczasowych zasad.
Obawy ekspertów i środowisk biznesowych
Choć zmiany mają na celu zwiększenie ochrony młodych ludzi na rynku pracy, nie brakuje głosów krytycznych. Eksperci wskazują na:
-
brak okresu przejściowego dla pracodawców,
-
wysokie koszty zatrudnienia stażysty,
-
ryzyko, że firmy będą bardziej selektywne i niechętnie przyjmą osoby o słabszych kompetencjach.
Pojawiają się też pytania, czy 35% przeciętnego wynagrodzenia to adekwatny próg, szczególnie dla małych przedsiębiorstw, które do tej pory oferowały stawki niższe lub bezpłatne praktyki.
Kiedy nowe przepisy wejdą w życie?
Projekt ustawy został już skierowany do konsultacji społecznych. Jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem, nowe przepisy zaczną obowiązywać 6 miesięcy po ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw, czyli najwcześniej w połowie 2026 roku.
Co zyskują młodzi?
Nowa ustawa to potencjalnie duży krok w stronę uczciwszych warunków startu zawodowego. Zamiast darmowej pracy – formalna umowa, program rozwoju, opiekun i realna wypłata. Młodzi zyskają też prawo do dni wolnych, ubezpieczenia i lepszej ochrony przed nadużyciami.
Pytanie tylko, ilu pracodawców będzie chciało nadal inwestować czas i pieniądze w szkolenie stażystów?