Związki nieformalne przez lata pozostawały poza zainteresowaniem ustawodawcy. Teraz ma się to zmienić. Rządowy projekt ustawy wprowadza szereg praktycznych rozwiązań, które mogą znacząco ułatwić życie parom żyjącym bez ślubu.
Związek bez małżeństwa – zyskuje ochronę prawną
Nowe przepisy pozwalają zawrzeć umowę o wspólnym pożyciu przed notariuszem. Taki dokument umożliwi m.in. wybór między wspólnością a rozdzielnością majątkową oraz określi inne aspekty wspólnego życia – bez zmiany stanu cywilnego.
Projekt nie przewiduje możliwości zawarcia małżeństwa ani nie reguluje kwestii dzieci – nie obejmuje więc spraw związanych z adopcją czy pieczą. Jak podkreślają twórcy ustawy, chodzi wyłącznie o rozwiązania praktyczne, pozbawione ładunku ideologicznego.
Renta, podatki, mieszkanie. Jakie prawa zyskają partnerzy?
Zawarcie umowy będzie wiązało się z szeregiem przywilejów. Osoby w związku nieformalnym zyskają m.in.:
-
prawo do renty rodzinnej po zmarłym partnerze,
-
dziedziczenie ustawowe oraz testamentowe,
-
zwolnienia z podatku od spadków i darowizn,
-
możliwość wspólnego rozliczenia podatkowego (jeśli zadeklarowano wspólność majątkową),
-
prawo do mieszkania i świadczeń alimentacyjnych,
-
zwolnienie z podatku od czynności cywilno-prawnych,
-
ubezpieczenie zdrowotne i urlop opiekuńczy dla partnera,
-
dostęp do informacji medycznej i możliwość podejmowania decyzji zdrowotnych.
W praktyce, partnerzy będą mogli działać jak małżonkowie w wielu ważnych sytuacjach życiowych — bez formalnego ślubu.
Elastyczne zasady. Umowę można modyfikować
Projekt ustawy ma charakter wolnościowy i kompromisowy. Strony będą mogły same określić, co znajdzie się w ich umowie. Co więcej — umowa będzie mogła być zmieniana w dowolnym momencie, a państwo ma pełnić jedynie funkcję administratora danych, nie regulatora relacji.
Jak podkreśla wiceprzewodnicząca PSL Urszula Pasławska, dokument nie ingeruje w kwestie światopoglądowe i ma odpowiadać na potrzeby obywateli różnych środowisk i przekonań.
Projekt już gotowy. Co dalej?
Ustawa, przygotowana przez Lewicę i PSL, ma być kompromisem politycznym. Liderzy partii podkreślają, że udało się znaleźć wspólny język, który daje realną szansę na przyjęcie przepisów nawet szeroką większością głosów w Sejmie.
Projekt trafi teraz do konsultacji z prezydentem Karolem Nawrockim, który jeszcze w kampanii deklarował gotowość do rozmów w tej sprawie. Twórcy ustawy zapewniają, że są otwarci na dialog i ewentualne poprawki, by przepisy jak najlepiej odpowiadały potrzebom obywateli.
Kiedy ustawa może wejść w życie?
Choć konkretna data nie została jeszcze wskazana, rząd liczy na to, że ustawa zostanie przegłosowana jeszcze w 2025 roku. To oznacza, że pary żyjące bez ślubu mogą już niebawem liczyć na realną ochronę prawną.