Marzną Ci ręce i stopy nawet w środku lata? 🥶 Gdy wszyscy chodzą w krótkich rękawach, Ty wciąż szukasz ciepłego swetra i termoforu? Ten niepozorny objaw może świadczyć o poważniejszych zaburzeniach w Twoim organizmie – zwłaszcza jeśli towarzyszy mu chroniczne zmęczenie, bladość skóry, spowolnione trawienie czy wypadanie włosów. Jedną z najczęstszych przyczyn są niedobory żelaza i jodu – dwóch pierwiastków, które mają ogromne znaczenie dla termoregulacji i metabolizmu.
Co wspólnego mają zimne kończyny z niedoborami? 🧬
Organizm reguluje temperaturę ciała za pomocą skomplikowanego systemu hormonalnego i krążeniowego. Aby utrzymać odpowiednie ciepło w kończynach, potrzebne są:
-
wydajne krążenie krwi,
-
sprawny metabolizm komórkowy,
-
równowaga hormonalna, zwłaszcza pracy tarczycy.
Zarówno żelazo, jak i jod odgrywają kluczową rolę w tych procesach – ich brak może zaburzać termogenezę (produkcję ciepła) i doprowadzić do przewlekłego uczucia zimna, szczególnie w dłoniach i stopach, gdzie krążenie jest najsłabsze.
1. Żelazo (Fe) – transporter tlenu i ciepła 🩸🔥
Żelazo odpowiada za tworzenie hemoglobiny – białka w czerwonych krwinkach, które transportuje tlen do komórek. Bez odpowiedniego dotlenienia tkanki nie są w stanie efektywnie produkować energii i ciepła.
🔻 Objawy niedoboru żelaza:
-
zimne dłonie i stopy przez cały rok,
-
chroniczne zmęczenie i senność,
-
bladość skóry i błon śluzowych,
-
bóle głowy i zawroty,
-
łamliwość paznokci, wypadanie włosów,
-
duszność przy wysiłku.
👉 Niedobór żelaza może prowadzić do anemii, ale nawet przy „prawidłowej” morfologii możesz mieć niski poziom ferrytyny – białka magazynującego żelazo. To tzw. utajony niedobór żelaza, który również powoduje uczucie zimna i osłabienie.
2. Jod (I) – paliwo dla tarczycy i metabolizmu ⚙️🧂
Jod to pierwiastek niezbędny do produkcji hormonów tarczycy (T3 i T4), które regulują tempo przemiany materii, temperaturę ciała i funkcjonowanie układu krążenia. Bez wystarczającej ilości jodu tarczyca spowalnia, co skutkuje objawami niedoczynności.
🔻 Objawy niedoboru jodu:
-
uczucie zimna, szczególnie w kończynach,
-
spowolnienie ruchowe i myślowe,
-
senność, przygnębienie, mgła mózgowa,
-
sucha skóra i wypadanie włosów,
-
przyrost masy ciała,
-
zaparcia, nieregularne miesiączki.
👉 W Polsce gleby są ubogie w jod, dlatego jego niedobory są dość powszechne – szczególnie u osób, które unikają soli jodowanej, nie jedzą ryb i owoców morza lub mają zaburzenia wchłaniania.
Jak rozpoznać, który pierwiastek jest problemem? 🔍🩺
✅ Warto wykonać badania:
-
ferrytyna – najczulszy wskaźnik poziomu żelaza,
-
żelazo i TIBC,
-
TSH, FT3, FT4 – podstawowe badania tarczycy,
-
USG tarczycy – jeśli występują inne objawy niedoczynności.
📌 Nawet jeśli TSH jest w normie, niski poziom FT3/FT4 może sugerować problemy z konwersją hormonów tarczycy – a to również może wynikać z niedoboru jodu, żelaza lub... obu jednocześnie.
Kto jest szczególnie narażony na niedobory żelaza i jodu? 👩⚕️
Niektóre grupy mają większe zapotrzebowanie lub gorsze wchłanianie tych pierwiastków:
-
kobiety miesiączkujące (utrata żelaza z krwią),
-
kobiety w ciąży i karmiące,
-
osoby z chorobami tarczycy (np. Hashimoto),
-
osoby z zaburzeniami jelitowymi (np. celiakia, SIBO),
-
osoby unikające soli jodowanej i ryb,
-
wegetarianie i weganie.
Jak uzupełnić niedobory? 🍽️💊
🥩 Źródła żelaza:
-
wątróbka, czerwone mięso, żółtko jaj,
-
nasiona roślin strączkowych (soczewica, fasola),
-
natka pietruszki, buraki, jarmuż,
-
pestki dyni, sezam, orzechy.
📌 Wskazówka: żelazo niehemowe (z roślin) wchłania się gorzej – jego wchłanianie poprawia witamina C, a hamują: kawa, herbata, nabiał.
🧂 Źródła jodu:
-
ryby morskie (dorsz, łosoś, makrela),
-
owoce morza, algi (np. spirulina, kelp),
-
mleko i jego przetwory,
-
sól jodowana.
📌 W przypadku niedoczynności tarczycy lub Hashimoto – suplementacja jodu powinna być konsultowana z endokrynologiem.
Czy suplementacja zawsze jest potrzebna? 💬
Nie zawsze – wiele przypadków niedoborów można uzupełnić dietą. Jednak w przypadku znacznych niedoborów (np. ferrytyna < 30 ng/ml) lub niedoczynności tarczycy, suplementacja może być konieczna, przynajmniej przez pewien czas.
Przykładowo:
-
żelazo najlepiej przyjmować na czczo, z witaminą C,
-
jod – w formie płynnej (np. krople Lugola) lub kapsułkach, ale tylko po badaniach.
Zimne dłonie i stopy to nie „uroda” – to sygnał organizmu 🧤🚨
Wiele osób – zwłaszcza kobiet – przez lata ignoruje ten objaw, uznając go za indywidualną cechę. Tymczasem ciągłe uczucie zimna może być wyraźnym sygnałem, że Twój organizm nie ma siły, by utrzymać podstawowe funkcje metaboliczne. Niski poziom żelaza lub jodu to problem, który da się szybko zdiagnozować i skutecznie leczyć. Nie czekaj, aż pojawią się poważniejsze objawy – wsłuchaj się w swoje ciało i zadbaj o ciepło… od wewnątrz. 🔥💚
📚 Źródło naukowe:
Zimmermann, M.B. (2009). Iodine deficiency in industrialized countries. Clinical Endocrinology, 70(5), 749–757. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19968908/